استان زنجان با پیشینه‌ای چند صد ساله در هنر فرش‌بافی، یکی از مراکز اصلی تولید فرش دستباف در ایران به‌شمار می‌رود. فرش‌های زنجان با طرح‌هایی نظیر سه‌قلو، ستاره‌ای، لچک و ترنج و ماهی درهم شناخته می‌شوند که عمدتاً با الهام از طبیعت، اسطوره‌ها و باورهای محلی بافته شده‌اند.

در گذشته، فرش زنجان به دلیل گره‌های متراکم، تنوع رنگ، پشم مرغوب و نقوش ذهنی در بازارهای داخلی و خارجی طرفداران فراوان داشت. نقش‌بندان این دیار بدون نقشه رسمی، با ذهن خلاق خود، فرش‌هایی می‌بافتند که هر یک روایت‌گر داستانی از فرهنگ بومی بود.

معاون بازرگانی و توسعه تجارت خارجی اداره کل صمت استان زنجان در این رابطه در گفت‌وگو با آگاه، می‌گوید: سالانه بیش از یک میلیون فرش دستباف در استان زنجان تولید می‌شود.

هادی تقیلو با بیان اینکه فرش زنجان تاریخچه‌ای قوی دارد و برای توسعه این صنعت باید بخش‌های مرتبط موانع و موارد را بررسی و احصا کنند، می‌افزاید: ظرفیت اشتغالزایی این صنعت بالا است.

چالش‌های فرش زنجان

فرش دستباف زنجان که روزگاری با طرح‌های منحصر به‌فرد و رنگ‌های اصیلش در بازارهای جهانی می‌درخشید، امروز درگیر چالش‌هایی چون ضعف صادرات، کم‌توجهی به برند، مواد اولیه بی‌کیفیت و بی‌انگیزگی قالیبافان شده است. در حالی که این صنعت می‌تواند یکی از محورهای اصلی اقتصاد غیرنفتی و اشتغال پایدار در استان باشد.

محمد اسم‌خانی که از فرش‌بافان قدیمی زنجان در رابطه با مشکلات این صنعت، به آگاه می‌گوید: اقتصاد فرشبافان به رونق بازار و صادرات آن بستگی دارد در شرایطی که صادرات خوب باشد قطعا وضعیت ما نیز خوب بوده و این امر زنجیروار باعث افزایش ایجاد اشتغال برای علاقه‌مندان این هنر می‌شود.

وی تصریح می‌کند: متاسفانه بازار فرش در کشور و به تبع آن زنجان با صعود و نزول‌های بسیاری مواجه بوده و همین امر باعث دلسرد شدن سرمایه‌گذاران در این بخش شدذه است. روزی کارگاه‌های من بالای ۲۰۰ نیرو در مناطق شهری و روستایی داشت ولی الان با کمترین تعداد در حال کار هستیم.

او ادامه می‌دهد: بالا رفتن هزینه مواد اولیه در کنار آن تورم که باعث شده حقوق کارگر بالاتر برود در کنار قیمت پایین فروش فرش باعث شده است افرادی چون من به خاطر علاقه در این حوزه ادامه دهیم.

معاون بازرگانی و توسعه تجارت خارجی اداره کل صمت استان زنجان نیز در این رابطه به آگاه می‌گوید: مشکلات در یان حوزه بالا است اما باید به این نکته توجه داشت که حوزه فرش تنها ده درصد مشمول رفع تعهد ارزی است  که امیدواریم با ایجاد ساختارهای  تجاری شاهد توسعه صادرات این محصول باشیم.

وی به حمایت از فرش‌بافان زنجانی نیز اشاره کرده و می‌گوید: در این راستا ۸ میلیارد و ۵۵۰ میلیون تومان تسهیلات به فرشبافان استان پرداخت شده است.

فرشی که باید قدر آن را دانست

بخش زیادی از فرش‌های تولیدی استان، بدون ذکر نام زنجان، از طریق استان‌های دیگر صادر می‌شود. همچنین پشم نامرغوب، به‌ویژه در مناطق روستایی، کیفیت و اعتبار فرش را تهدید کرده است. قیمت پایین خرید توسط دلالان، نبود بیمه قالیبافان و نبود حمایت مالی کافی، انگیزه تولید را به‌شدت کاهش داده است. کاهش تعاملات تجاری با بازارهای جهانی، نقل و انتقال دشوار ارز و الزامات پیچیده صادراتی از دیگر چالش‌های این حوزه هستند. رقابت با کشورهای همسایه کشورهایی مانند افغانستان با الگوبرداری از نقشه‌ها و عرضه ارزان‌تر در بازارهای جهانی، تهدیدی برای فرش ایران شده‌اند.

معاون بازرگانی و توسعه تجارت خارجی اداره کل صمت استان زنجان با اشاره به اینکه در راستای تجارت فرش زنجان با نام استان، زمینه مناسب جهت حمایت از تعاونی های فرش فراهم شده است، می‌افزاید: برندسازی، تجاری سازی و ثبت جهانی فرش زنجان صورت گرفته است و امیدواریم این گام‌ها عاملی در رونق صنعت فرش استان باشد.

وی ادامه می‌دهد: استان زنجان به‌دنبال شناسنامه‌دار کردن بین المللی نشان‌های تجاری فرش زنجان است که در صورت تحقق برای نخستین بار در کشور در استان زنجان اجرایی خواهد شد.

چشم‌اندازها و راهکارها؛ زنجان می‌تواند بدرخشد

کارشناسان معتقدند با اجرای چند سیاست کلیدی می‌توان فرش زنجان را دوباره در مسیر رشد قرار داد. یک تاجر فرش در این رابطه در گفت‌وگو با آگاه می‌گوید: برندسازی منطقه‌ای و ثبت و معرفی فرش زنجان به‌عنوان برند مستقل در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی از جمله مواردی است که باید به آن توجه شود.

عزت خوئینی اصلاح قوانین بانکی، حمایت از تجار بومی و ایجاد پایانه صادراتی در استان را از دیگر موارد رونق صنعت فرش زنجان دانسته و می‌افزاید: تربیت نیروی ماهر، آموزش فروش آنلاین و حضور فعال در پلتفرم‌های جهانی و استانداردسازی عرضه پشم و نظارت بر تولید نخ‌های مصرفی و گسترش بیمه قالیبافان، تخصیص تسهیلات ویژه و تقویت اتحادیه‌های صنفی از دیگر مواردی است که باید به آن توجه کرد.

فرش زنجان، با تاریخچه‌ای دیرینه و نقش‌هایی که بازتاب فرهنگ و اصالت ایرانی‌اند، نیازمند توجهی دوباره است. اگر این صنعت به‌درستی حمایت شود، می‌تواند همچون گذشته نه‌تنها در خانه‌های ایرانی بدرخشد، بلکه پیام‌آور هنر، صلح و ظرافت ایرانی در جهان باشد.

انتهای خبر/173203/