آیا حذف واتس‌آپ کافی است؟ نگاهی به پروژه پریزم و یگان8200 اسرائیل

محمد اصولی هلان؛ پژوهشگر حکمرانی فضای سایبری در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آگاه درباره موضوع جنجالی حذف واتس‌آپ از روی گوشی‌های اندرویدی و امنیت فضای سایبری اظهار کرد: شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، فرانسوا اولاند، نیکولا سارکوزی و ژاک شیراک رؤسای جمهور فرانسه و دیلما روسف رئیس‌جمهور برزیل از جمله سیاستمدارانی بودند که آژانس امنیت ملی آمریکا (NSA) و مرکز ارتباطات دولتی بریتانیا (GCHQ) از آن‌ها جاسوسی کردند، این فهرست بلندبالا را ادوارد اسنودن، از کارکنان پیشین سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، در سال 1393 افشا کرد.

وی ادامه داد: نکته عجیب ماجرا این بود که این سیاستمداران متعلق به کشورهای توسعه‌یافته و هم‌پیمان آمریکا بودند. در سال 1394، در قالب گزارشی در خبرگزاری آگاه، این موضوع را تشریح کرده هشدار دادم که وقتی این سازمان‌های جاسوسی به‌راحتی تلفن سران کشورهای توسعه‌یافته را شنود می‌کنند و از مسئولان کشورهای دوست خود جاسوسی می‌نمایند، طبیعتاً باید انتظار داشت این کار را با سهولت و دقت بیشتر در داخل کشور انجام دهند.

پروژه پریزم و همکاری شرکت‌های فناوری

این پژوهشگر حکمرانی فضای سایبری گفت: پریزم (PRISM)، اشلون (Echelon)، ایکس‌کی‌اسکور (XKeyscore) و خبرچین بیکران (Boundless Informant) از جمله پروژه‌هایی بودند که اسنودن اسناد آنها را افشا کرد که برای نظارت و دسترسی گسترده به اطلاعات جهانی راه‌اندازی شده بودند، میان این‌ها، پروژه «پریزم» به‌دلیل همکاری مستقیم غول‌های فناوری با دولت آمریکا، جنجالی‌ترین پروژۀ افشاشده بود.

وی توضیح داد: براساس اسناد منتشرشده، دولت آمریکا به اطلاعات حداقل 9 شرکت بزرگ فناوری دسترسی مستقیم داشت و ای‌میل، عکس، ویدیو، مدارک و فایل‌های صوتی کاربران را رصد می‌کرد، این پروژه در زمان ریاست‌جمهوری جورج دبلیو بوش آغاز شد و سپس در دوره باراک اوباما گسترش یافت. شرکت‌هایی مانند مایکروسافت، یاهو، گوگل، فیس‌بوک، پالتاک، ای‌اوال، اسکایپ، یوتیوب و اپل موظف بودند اطلاعات خصوصی کاربران خود را در اختیار نهادهای اطلاعاتی قرار دهند، پروژه‌هایی که قدیمی نیستند؛ فقط پنهان‌تر و هوشمند‌تر شده‌اند.

اصولی گفت: اکنون، بیش از یک دهه از افشاگری اسنودن گذشته است، در این مدت، استفاده از اینترنت گسترشی بی‌سابقه یافته است، شبکه‌های اجتماعی در زندگی مردم نفوذ کرده‌اند و دستگاه‌های دیجیتال به بخشی جدایی‌ناپذیر از سبک زندگی مردم تبدیل شده‌اند، اگر پروژه پریزم در سال 1393 نگران‌کننده بود، امروز باید گفت که این پروژه‌ها هوشمندتر، پیچیده‌تر و فراگیرتر شده‌اند.

وی تأکید کرد: حتی با وجود تغییرات ظاهری در ساختار این شرکت‌ها (مثلاً تغییر نام فیس‌بوک به متا، خرید یوتیوب توسط گوگل و خرید اسکایپ توسط مایکروسافت)، هسته‌ اصلی این سیستم‌های نظارتی همچنان فعال است و توسعه‌یافته‌تر شده‌اند.

خطر واقعی فراتر از واتس‌آپ است

این فعال فضای مجازی گفت: یکی از مباحث داغ این روزهای جنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی علیه ایران، این است که واتس‌آپ به‌عنوان ابزار دشمن در جاسوسی سایبری و شناسایی اهداف انسانی عمل می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: واتس‌آپ در سال 2014 توسط فیس‌بوک (متای فعلی) خریداری شد و طبیعتاً در قالب پروژه پریزم، موظف شد با نهادهای جاسوسی و امنیتی آمریکا همکاری کند و اطلاعات خصوصی کاربران را در اختیار آنها قرار دهد اما ماجرا فقط واتس‌آپ نیست، نکته‌ای که بسیاری از کارشناسان از آن غافل هستند این است که گوگل و اپل نیز یکی از 9 شرکت اصلی پروژه پریزم هستند.

وی ادامه داد: سرویس‌های مختلف گوگل از موتور جست‌وجو و مرورگر کروم گرفته تا نقشه گوگل و مهم‌تر از همه سیستم عامل اندروید، روزانه توسط مردم و حتی مسئولان کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند، از سوی دیگر، گوشی‌های آیفون و سیستم عامل iOS متعلق به شرکت اپل است که آن بخش دیگری از بازار را در اختیار دارد، اینها بدین معنا هستند که حتی اگر هیچ اپلیکیشنی روی گوشی نصب نکنید، صرفاً داشتن یک گوشی با سیستم عامل اندروید یا iOS می‌تواند بستری برای دسترسی اطلاعاتی دشمن فراهم کند، به‌ویژه اگر سیستم عامل یا اپلیکیشن‌ها به‌روز نباشند یا به‌درستی تنظیم نشده باشند.

همکاری NSA و اسرائیل؛ انتقال داده‌ها به یگان8200

اصولی گفت: افزون بر این، در سال 2013، روزنامه گاردین گزارشی منتشر کرد که نشان می‌داد آژانس امنیت ملی آمریکا، اطلاعات جمع‌آوری‌شده را با نهاد مشابه اسرائیلی به اشتراک می‌گذارد؛ مشروط بر این‌که اطلاعات شهروندان آمریکایی حذف شود. سازمانهای جاسوسی برای پیشبرد اهداف خود اتحادهای اطلاعاتی مختلفی را تشکیل دادند، از جمله گروه پنج‌چشم (Five Eyes) که شامل NSA و GCHQ و نهادهای مشابه در کانادا، استرالیا و نیوزیلند بود.

وی تصریح کرد: به‌نظر می‌رسد براساس گزارش گاردین رژیم صهیونیستی نیز اتحادی مشابه را شکل داده است. نهاد مشابه NSA در اسرائیل، «یگان8200» (Unit8200) نام دارد که بازوی اصلی جمع‌آوری اطلاعات ارتش اسرائیل (آمان) و فرماندهی جنگ سایبری آن محسوب می‌شود. وظایف یگان8200 عبارت‌اند از شنود مکالمات تلفنی، رمزگشایی داده‌های نظامی و امنیتی، رصد شبکه‌های اجتماعی، شناسایی تهدیدات سایبری و توسعه ابزارهای جنگ الکترونیک.

وی ابراز کرد: این یگان کنار برنامه‌ها و پروژه‌های خود، با همکاری NSA از داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط اپلیکیشن‌ها و پلت‌فرم‌های خارجی برای تکمیل عملیات‌های جاسوسی، طراحی ترور و جنایات اطلاعات‌محور علیه ملت‌ها از جمله مردم ایران استفاده می‌کند.

آیا حذف واتس‌آپ کافی است؟ راه‌حل واقعی چیست؟

این پژوهشگر فضای سایبری گفت: در چنین شرایطی، حذف واتس‌آپ حتماً اقدامی مهم و احتیاطی است اما همه کسانی که در خط مقدم دفاع از کشور عزیزمان هستند به‌ویژه نیروهای نظامی و امنیتی حتماً باید آگاه باشند که تنها حذف برنامه‌ای مانند واتس‌آپ مشکل را حل نمی‌کند، زیرا ساختار جاسوسی دیجیتال بسیار گسترده‌تر، پیچیده‌تر و عمیق‌تر از آن است که با حذف یک نرم‌افزار بتوان به‌صورت کامل از آن رهایی یافت.

وی یادآور شد: زیرساخت‌های دیجیتال ما به‌طور گسترده‌ای به شرکت‌های عضو پروژه‌های جاسوسی متصل‌اند و حتی سیستم عامل گوشی‌ها، مرورگرها و موتورهای جست‌وجو در این پروژه‌ها نقش دارند. دشمن با تکیه بر داده‌های انبوهی که از طریق پلت‌فرم‌های جهانی به‌دست می‌آورد، می‌تواند تصویری دقیق از کاربران، گروه‌ها، ارتباطات، موقعیت جغرافیایی و حتی علایق و روحیات آن‌ها ترسیم کند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: امروز بیش از هر زمان دیگر، هوشیاری دیجیتال، بخشی از دفاع مقدس و امنیت ملی ماست بنابراین در کوتاه‌مدت راه‌حلِ کاهش آسیب‌های امنیتی، تأکید و جدّیت در استفاده نیروهای نظامی و امنیتی از گوشی‌های بسیار ساده و بدون سیستم عامل اندروید است و در درازمدت، ایجاد زیرساخت‌های بومی امن، توسعه فناوری‌های داخلی و کاهش وابستگی راهبردی به غول‌های فناوری غربی است.

انتهای خبر/175813/